Zeewolde Liberaal: ‘Motie collegepartijen is politiek theater‘
De fracties van Leefbaar Zeewolde en ChristenUnie hebben donderdag 18 december een motie ingediend waarin het college van burgemeester en wethouders werd opgeroepen om juridische procedures te verkennen tegen de openstelling van luchthaven Lelystad voor vakantievluchten en groothandelsverkeer. Op het eerste gezicht klinkt dat daadkrachtig: een gemeenteraad die “opkomt voor haar inwoners” tegen een impopulair rijksbesluit. Wie echter iets langer kijkt, ziet vooral een merkwaardige mengeling van symboolpolitiek, bestuurlijke overschrijding en verkiezingsretoriek.
Dat dit voorstel juist nu wordt gelanceerd, is geen toeval. De gemeenteraadsverkiezingen komen eraan.
Laten we beginnen bij de kern: de beslissing over de opening van luchthaven Lelystad ligt uitsluitend bij het kabinet. Niet bij de provincie, niet bij de gemeente Zeewolde en zeker niet bij het college of de gemeenteraad. Dat is geen mening, maar een feitelijke constatering binnen het Nederlandse staatsrecht. De rijksoverheid is bevoegd gezag, op basis van nationale wetgeving, Europese regels en internationale luchtvaartafspraken. De gemeente Zeewolde is in dit dossier geen actor, maar hooguit belanghebbende — en zelfs dat in zeer beperkte zin.
Curieus
Het oproepen van het college om “juridische procedures tegen het kabinet te verkennen” is daarmee op zijn zachtst gezegd curieus. Juridische procedures veronderstellen immers een formele bevoegdheid, een rechtspositie en een concreet besluit waartegen bezwaar of beroep openstaat. De gemeenteraad van Zeewolde beschikt over geen van die drie. Wat resteert is juridisch luchtfietsen: doen alsof er een rechtsgang bestaat waar die er niet is.
Wekken van onjuiste verwachtingen
Daarmee rijst een tweede, fundamentelere vraag: is dit democratisch bestuur, of het bewust wekken van verwachtingen die niet kunnen worden waargemaakt? Democratie is niet alleen het vertolken van sentimenten, maar ook het respecteren van bevoegdheidsverdelingen. Wanneer een gemeenteraad het college oproept om procedures te verkennen die per definitie kansloos zijn, wordt de suggestie gewekt dat lokale volksvertegenwoordigers het kabinet “ter verantwoording kunnen roepen”. Dat is simpelweg onjuist. En onjuiste verwachtingen zijn de brandstof van cynisme en bestuurlijk wantrouwen.
Dat dit voorstel juist nu wordt gelanceerd, is geen toeval. De gemeenteraadsverkiezingen komen eraan. In verkiezingstijd groeit de verleiding om tegenstellingen te verscherpen, om dossiers te politiseren en om “Den Haag” tot tegenstander te verklaren. Lelystad Airport is daarvoor een dankbaar onderwerp: emotioneel beladen, technisch complex en voor veel inwoners een symbool van opgelegde besluiten van bovenaf. De motie past naadloos in dat patroon. Zij creëert een tegenstelling — wij tegen zij — waarop vervolgens gereageerd kan worden door de “argeloze keizer”, in dit geval het college of zelfs het kabinet.
Politiseren van bestuur
Maar die strategie heeft een prijs. Door dit soort moties wordt het bestuur van Zeewolde gepolitiseerd op een manier die het lokale belang niet dient. Opmerkelijk genoeg waarschuwde de burgemeester hier zelf nog voor tijdens het recente debat over veiligheid: hij pleitte toen juist voor bestuurlijke rust, verantwoordelijkheid en het vermijden van politieke escalatie. Die waarschuwing lijkt nu al vergeten.
Want laten we eerlijk zijn: dit is geen serieuze poging om de opening van Lelystad Airport tegen te houden. Het is een politiek spel. En zoals bij alle politieke spellen geldt: iemand betaalt de rekening. In dit geval is dat de belastingbetaler van Zeewolde. Juridische verkenningen kosten ambtelijke capaciteit, externe advisering en bestuurlijke tijd. Tijd en geld die niet besteed kunnen worden aan zaken waar de gemeente wél over gaat: woningbouw, voorzieningen, infrastructuur, zorg, leefbaarheid.
Het eerlijke advies aan Leefbaar Zeewolde en ChristenUnie zou dan ook zijn: voer actie, maar belast het gemeentebestuur niet met juridische schijnvertoningen.
De wrange ironie is dat wie écht iets wil doen tegen Lelystad Airport, dat allang weet. Actievoeren mag in Nederland vrijwel onbeperkt. Demonstreren, petities aanbieden, inspreken, media opzoeken, maatschappelijke coalities vormen — dat alles is legitiem en effectief binnen een democratische rechtsstaat. Politieke partijen kunnen dat doen, burgers kunnen dat doen, belangengroepen doen dat dagelijks. Dat is het domein van protest en publieke opinie, niet van juridisch bestuur.
Het eerlijke advies aan Leefbaar Zeewolde en ChristenUnie zou dan ook zijn: voer actie, maar belast het gemeentebestuur niet met juridische schijnvertoningen. Gebruik uw partijstructuren, uw netwerken en uw landelijke contacten. Spreek uw Tweede Kamerfracties aan. Zoek publiciteit. Maar doe niet alsof het college van Zeewolde een juridische hefboom richting het kabinet bezit die er eenvoudigweg niet is.
Wat deze motie extra problematisch maakt, is dat zij flirt met wat men bijna juridische anarchie zou kunnen noemen: het idee dat elke bestuurslaag tegen elke andere kan procederen zodra een besluit politiek onwelgevallig is. Dat ondermijnt de voorspelbaarheid en stabiliteit van het openbaar bestuur. Als elke gemeente het kabinet voor de rechter zou slepen over elk nationaal besluit dat lokaal weerstand oproept, zou het systeem vastlopen. Niet voor niets is onze bestuursstructuur hiërarchisch en gedifferentieerd ingericht.
Dat alles betekent niet dat zorgen over Lelystad Airport niet serieus genomen hoeven te worden. Integendeel. Over geluidsoverlast, milieueffecten, gezondheid en leefomgeving valt inhoudelijk veel te zeggen. Maar juist daarom verdient dit onderwerp een volwassen, eerlijke en juridisch correcte benadering. Geen moties die vooral dienen om spierballen te tonen in aanloop naar verkiezingen.
De vraag is uiteindelijk simpel: wil de gemeenteraad van Zeewolde een geloofwaardig bestuur zijn, of een podium voor verkiezingsretoriek? Wil men inwoners serieus informeren over wat wel en niet kan, of hen meeslepen in een strijd waarvan de uitkomst al vaststaat? Bestuur vraagt soms om nee zeggen — ook tegen de eigen achterban.
Wie tegen de openstelling van Lelystad Airport is, mag dat luid en duidelijk laten horen. Maar wie het college oproept om tegen beter weten in juridische procedures voor te bereiden, begeeft zich op glad ijs. Dat is geen daadkracht, dat is politiek theater. En daar stijgt ons dorp uiteindelijk niet van op.
Het zal niet verbazen dat de motie van de collegepartijen is aangenomen. Tegen waren uiteraard de oppostitiepartijen, zij gaan immers niet mee in de poppenkast die Leefbaar Zeewolde en ChristenUnie rond Lelystad Airport opvoeren!